Rau má (Centella asiatica) hay còn được gọi là tích tuyết thảo hay liên tiền thảo, là một loại cây lâu năm mọc ở các vùng đầm lầy, được sử dụng làm thuốc ở nhiều nước Nam Á, Đông Nam Á… Nó còn được gọi là Gotu Kola hoặc Rau má Ấn Độ. Dùng ngoài da để điều trị các bệnh truyền nhiễm và đẩy nhanh quá trình chữa lành các vết loét và vết thương trên da. Ngoài ra, các chế phẩm dùng từ Rau má sử dụng qua đường uống để điều trị bệnh kiết lỵ, loét dạ dày và tổn thương giang mai.
1. Chiết xuất rau má | Cao rau má (Centella Asiatica Extract) là gì?
Chiết xuất rau má | Cao rau má (Centella Asiatica Extract) là dòng nguyên liệu thực phẩm bổ sung, nguyên liệu thực phẩm và mỹ phẩm được sản xuất từ lá cây rau má (Centella Asiatica). Đây là loại thảo mộc được sử dụng lâu dài trong các hệ thống y học cổ truyền Trung Quốc và Ayurveda.
Chiết xuất rau má được dùng để điều trị một số bệnh ngoài da, giảm sưng và huyết áp. Chiết xuất này cũng ảnh hưởng tới quá trình sản xuất collagen và có thể hữu ích trong điều trị các vết thương, trị sẹo hoặc mờ sẹo. Rau má cũng là thảo dược tiềm năng trị bỏng, cải thiện tuần hoàn kém do suy giảm chức năng tĩnh mạch.
2. Thành phần
Loại thảo mộc này rất giàu triterpenoids pentacyclic trong đó có những thành phần đặc trưng nhất của rau má như asiaticoside. Asiaticoside có thể dễ dàng chuyển hóa thành acid asiatic. Hợp chất này dễ dàng hòa tan vào nước và có thể di chuyển sâu vào mô, tế bào để thực hiện tác dụng sinh học.
Phần lớn nguyên liệu chiết xuất rau má chuẩn hóa thành phần chính là Asiaticoside với những hàm lượng khác nhau. Có hai loại nguyên liệu chính tùy theo mục đích sử dụng:
- Chiết xuất rau má dành cho thực phẩm: nguyên liệu bổ sung dưới dạng các viên uống hoặc có thể ứng dụng trong các chế phẩm ăn uống hàng ngày.
- Chiết xuất rau má dành cho mỹ phẩm: dùng cho các sản phẩm dạng kem bôi, sữa, …
- Chiết xuất rau má dành cho nuôi trồng thủy sản (nuôi tôm): dùng để tạt trực tiếp xuống ao tôm hoặc dùng để phối trộn với thức ăn và cho tôm ăn.
3. Công dụng của Chiết xuất rau má | Cao rau má (Centella Asiatica Extract)
Các nghiên cứu cho thấy tiềm năng lớn của rau má trong điều trị các bệnh thần kinh, nội tiết, tim mạch, tiêu hóa, hô hấp và da liễu. Ngày càng có nhiều chứng minh cho rằng rau má có thể:
- Tăng cường chức năng của các tế bào thần kinh, có tác dụng tích cực trong việc làm giảm triệu chứng của bệnh Parkinson, Alzheimer.
- Hiệu quả trong điều trị bệnh nội tiết như tiểu đường tuyp II.
- Tăng huyết áp.
- Xơ vữa động mạch.
- Chống lại tổn thương gan và các tổn thương đường tiêu hóa.
Asiaticoside và axit asiatic là 2 hoạt chất chính trong lá rau má và mang lại các lợi ích sức khỏe của nó. Tuy nhiên các nghiên cứu in vitro và in vivo cho thấy chiết xuất Rau má có chuẩn hóa hai thành phần này có tác dụng đặc biệt khi sử dụng bôi ngoài da để điều trị một số bệnh của da bao gồm làm giảm mụn trứng cá, bỏng, viêm da dị ứng và vết thương.
Theo NCBI, chiết xuất rau má (cao rau má) có tác dụng rất tốt đến các bệnh ngoài da, cụ thể như sau:
3.1. Tác dụng đối với mụn
Mụn trứng cá là một bệnh viêm da mãn tính phổ biến ảnh hưởng đến các đơn vị tuyến bã nhờn trên da. Bốn yếu tố bệnh lý chính liên quan đến sự phát triển của mụn trứng cá bao gồm:
- Tăng sản xuất bã nhờn.
- Bong vảy nang lông không đều.
- Tăng sinh vi khuẩn gây mụn Propionibacterium acnes.
- Viêm.
Đặc biệt, sự tăng sinh của P. acnes có thể kích hoạt giải phóng các yếu tố hóa học như bạch cầu trung tính, có thể gây tổn thương nang lông và vỡ và rò rỉ vi khuẩn, axit béo và lipid vào lớp hạ bì xung quanh. Quá trình này dẫn đến sự hình thành các tổn thương viêm, gây nên mụn.
Thử nghiệm trong ống nghiệm cho thấy chiết xuất Rau má có hoạt tính kháng khuẩn đặc biệt với chủng vi khuẩn gây nên mụn trên da. Hơn nữa madecassoside tinh khiết từ rau má ức chế đáng kể việc sản xuất các yếu tố tiền viêm và gây viêm.
3.2. Tác dụng đối với bỏng
Bỏng da sẽ dẫn đến sự phát triển của phản ứng viêm và căng thẳng không được kiểm soát, đặc trưng bởi mức độ cao của các cytokine, chemokine và protein ở giai đoạn cấp tính. Sau phản ứng viêm, hoạt hóa tế bào sừng và nguyên bào sợi thông qua các cytokine khác nhau và các yếu tố tăng trưởng giúp khôi phục tưới máu mạch máu và thúc đẩy hơn nữa quá trình lành vết thương.
Giai đoạn tiếp theo của quá trình chữa lành liên quan đến việc tái tạo vết thương, trong đó collagen và elastin được lắng đọng và liên tục biến đổi nguyên bào sợi thành nguyên bào cơ. Theo thời gian, sự cân bằng giữa sự co lại của nguyên bào sợi cơ và tái tạo biểu mô quyết định chất lượng và độ mềm dẻo của vết thương. Quá trình này quyết định mức độ sẹo hình thành sau vết thương.
Một nghiên cứu đã xác nhận đặc tính chữa lành vết bỏng của asiaticoside và madecassoside từ chiết xuất Rau má. Điều trị tại chỗ bằng asiaticoside và madecassoside không chỉ tạo ra sự tổng hợp collagen, tăng sinh và tăng trưởng tế bào mà còn kích thích quá trình lành vết thương do bỏng ở chuột. Cảm quan vết thương sau lành cũng được cải thiện đáng kể về độ dẻo, mạch máu, sắc tố, chiều cao, độ rộng.
3.3. Tác dụng đối với viêm da dị ứng
Viêm da dị ứng là chứng rối loạn viêm da phổ biến nhất gây ngứa dữ dội, phù nề, ban đỏ, dày da, ngứa dữ dội và tổn thương da dạng chàm. Cơ chế bệnh sinh của viêm da dị ứng là đa yếu tố, liên quan đến các quá trình miễn dịch bao gồm:
- Rối loạn chức năng IgE loại 1.
- Khiếm khuyết trong phản ứng miễn dịch qua trung gian tế bào.
- Những thay đổi liên quan đến rối loạn chức năng hàng rào.
Điều trị viêm da dị ứng bằng chiết xuất rau má có thể làm suy yếu tình trạng này bằng cách ức chế sự biểu hiện của hoạt động iNOS và COX-2, NF- K B và giải phóng TNF- a , IL-1 B , IL- 6 và IgE dẫn đến ngăn chặn sự xâm nhập của tế bào viêm và cuối cùng là làm giảm viêm.
3.4. Tác dụng đối với vết thương
Vết thương ngoài da được đặc trưng bởi vết thương trên da do chấn thương, vết rách, vết cắt hoặc vết bầm tím. Chữa lành vết thương là một quá trình sinh lý phục hồi tính toàn vẹn của da và sửa chữa các mô bị tổn thương. Quá trình lành vết thương trên da diễn ra theo bốn giai đoạn: cầm máu, viêm nhiễm, tăng sinh và tái tạo.
Asiaticoside đã được tìm thấy để thúc đẩy sự di chuyển, gắn kết và tăng trưởng tế bào da người bình thường trong một mô hình chữa lành vết thương trong ống nghiệm. Hơn nữa một chiết xuất tiêu chuẩn từ rau má khi bôi lên vết thương gây ra sự di chuyển của tế bào sừng và thúc đẩy quá trình lành vết thương. Trái ngược với bằng chứng in vivo dồi dào về tác dụng chữa lành vết thương của rau má, các nghiên cứu lâm sàng còn thưa thớt. Một thử nghiệm lâm sàng cho thấy sự cải thiện đáng kể trong việc chữa lành vết thương sau tái tạo bề mặt bằng laser ở những bệnh nhân bị sẹo mụn teo hai bên mặt được điều trị bằng chiết xuất rau má tiêu chuẩn với nhóm đối chứng.
3.4. Tác dụng đối với các bệnh ngoài da khác
Bạch biến là một rối loạn mất sắc tố da đặc trưng bởi sự mất chọn lọc các tế bào hắc tố dẫn đến pha loãng sắc tố ở các vùng da bị ảnh hưởng. Nó là kết quả của di truyền và các nguyên nhân môi trường bên cạnh căng thẳng chuyển hóa, stress oxy hóa và bất thường của sự tách tế bào.
Madecassoside trong rau má đã làm giảm tổn thương ty thể do stress oxy hóa gây ra bởi H2O2 trong tế bào hắc tố biểu bì của con người, cho thấy rằng nó có thể là một phương pháp điều trị đầy hứa hẹn cho bệnh bạch biến chủ yếu do stress oxy hóa.
4. Tác dụng phụ
Đường uống : Chiết xuất Rau má có thể an toàn cho hầu hết mọi người khi dùng trong tối đa 12 tháng. Một số triệu chứng khó chịu có thể gặp của Rau má là Buồn nôn và đau dạ dày.
Khi bôi ngoài da : Chiết xuất Rau má có thể an toan khi bôi lên da trong thời gian dài dưới 10 tuần. Một số triệu chứng khó chịu có thể gặp là gây ngứa và mẫn đỏ.
Dùng rau má tươi được khuyến khích với trẻ nhỏ và bà bầu ở nhiều vùng theo kinh nghiệm dân gian. Tuy nhiên với dòng nguyên liệu chiết xuất chuẩn hóa từ rau má thì chưa có thông tin đáng tin cậy nào có thể khẳng định tính an toàn khi sử dụng ở phụ nữ có thai, trẻ nhỏ và đang cho con bú. Các khuyến cáo đều cho rằng với những đối tượng này không nên bố sung chỉ trừ khi có chỉ định của bác sĩ.
Những người bị bệnh gan cũng không nên tiêu thụ các sản phẩm có chứa chiết xuất Rau má. Các nghiên cứu cho rằng rau má có thể làm trầm trọng thêm bệnh gan.
5. Liều dùng
Chiết xuất rau má thông thường có thể sử dụng đường uống với liều 60 – 450mg mỗi ngày. Với các dạng dùng đường bôi ngoài da, tham khảo thêm liều lượng và cách dùng từ các nhà cung cấp sản phẩm.
