Nuôi tôm là ngành thủy sản quan trọng, nhưng đối mặt với thách thức như ô nhiễm, dịch bệnh và dư thừa kháng sinh. Công nghệ RAS (Hệ thống tuần hoàn nước) giúp tối ưu hóa sử dụng tài nguyên, duy trì chất lượng nước, giảm dịch bệnh và hạn chế kháng sinh, từ đó hỗ trợ phát triển bền vững trong ngành nuôi tôm.
1. Công nghệ RAS là gì? Vì sao mang lại giá trị bền vững cho nền nông nghiệp nuôi tôm?
Công nghệ RAS là một hệ thống nuôi trồng thủy sản khép kín, nơi nước trong ao nuôi được tuần hoàn và xử lý liên tục để duy trì các yếu tố chất lượng nước ổn định. Điều này giúp giảm lượng nước sử dụng trong suốt quá trình nuôi tôm, đồng thờ i giảm thiểu ô nhiễm môi trường. Hệ thống này hoạt động bằng cách lọc, làm sạch và tái sử dụng nước trong quá trình nuôi trồng, thay vì xả nước thải ra môi trường bên ngoài.
Trong một hệ thống RAS, nước từ bể nuôi tôm sẽ được xử lý qua các thiết bị lọc cơ học, lọc sinh học và khử trùng trước khi được tái sử dụng. Các thiết bị này giúp duy trì chất lượng nước ổn định và loại bỏ các chất ô nhiễm như amoniac, nitrat, nitrit, và các chất hữu cơ. Bằng cách này, RAS không chỉ tiết kiệm nước mà còn giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường.
2. Lợi ích của công nghệ RAS
2.1. Tiết kiệm tài nguyên nước
Hệ thống nuôi tôm tuần hoàn nước (RAS) giúp tiết kiệm nước hiệu quả bằng cách tái sử dụng nước qua các quá trình lọc và xử lý, giảm ô nhiễm và giảm áp lực lên nguồn nước ngọt. Điều này không chỉ bảo vệ tài nguyên nước mà còn góp phần bảo vệ môi trường và nâng cao tính bền vững trong nuôi tôm, đặc biệt khi nguồn nước ngọt đang ngày càng khan hiếm.
2.2. Giảm thiểu sử dụng kháng sinh
Kháng sinh đã được sử dụng rộng rãi trong ngành nuôi tôm để phòng ngừa và điều trị bệnh tật. Tuy nhiên, việc lạm dụng kháng sinh có thể dẫn đến hiện tượng kháng thuốc, ảnh hưởng đến sức khỏe con người và gây hại cho môi trường. Hệ thống RAS có thể giúp giảm thiểu việc sử dụng kháng sinh nhờ vào môi trường nuôi ổn định và kiểm soát chặt chẽ chất lượng nước.
Hệ thống tuần hoàn giúp duy trì các yếu tố chất lượng nước như oxy, pH, nhiệt độ, và nồng độ các chất thải trong mức an toàn, tạo điều kiện thuận lợi cho tôm phát triển khỏe mạnh mà không cần phải dùng kháng sinh thường xuyên. Bên cạnh đó, việc quản lý bệnh tật trong RAS có thể thực hiện thông qua các biện pháp sinh học và cơ học, thay vì phụ thuộc vào thuốc kháng sinh.
2.3. Giảm phát thải khí nhà kính
Một vấn đề môi trường lớn đối với ngành nuôi tôm là phát thải khí nhà kính từ các hoạt động như tiêu thụ nhiên liệu, phân bón và việc xả nước thải. Bằng cách xây dựng hệ thống RAS sẽ giúp giảm thiểu tác động này bằng cách giảm lượng nước thải và tối ưu hóa quá trình sử dụng năng lượng.
Chủ yếu sử dụng năng lượng tái tạo và các công nghệ tiết kiệm năng lượng để duy trì hoạt động của hệ thống. Điều này không chỉ giúp giảm lượng khí CO2 phát thải mà còn làm giảm chi phí vận hành của các cơ sở nuôi tôm.
3. Phương pháp nuôi tôm thân thiện với môi trường
Để nuôi tôm theo hướng bền vững và thân thiện với môi trường, các cơ sở nuôi cần áp dụng một số phương pháp và công nghệ hiện đại, chẳng hạn như:
3.1. Quản lý chất lượng nước
Chất lượng nước đóng vai trò then chốt trong nuôi tôm, đặc biệt là trong hệ thống RAS, nơi nước được xử lý liên tục để duy trì các yếu tố như pH, nhiệt độ, oxy hòa tan, amoniac và nitrat ở mức lý tưởng cho sự phát triển của tôm. Việc kiểm soát chất lượng nước giúp giảm ô nhiễm, ngăn ngừa bệnh tật và tạo môi trường sống ổn định cho tôm mà không cần sử dụng hóa chất hay kháng sinh. Điều này không chỉ bảo vệ sức khỏe tôm mà còn bảo vệ môi trường xung quanh.
3.2. Sử dụng thức ăn tự nhiên và bền vững
Một xu hướng quan trọng trong nuôi tôm bền vững là sử dụng thức ăn tự nhiên có nguồn gốc từ nguyên liệu bền vững, như các thành phần động vật và thực vật tái tạo. Những loại thức ăn này không chỉ cung cấp dinh dưỡng đầy đủ cho tôm mà còn giúp giảm áp lực lên các nguồn tài nguyên thiên nhiên. Việc sử dụng thức ăn bền vững không những bảo vệ môi trường mà còn góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất và giảm thiểu tác động tiêu cực đến hệ sinh thái.
3.3. Thực hiện các biện pháp sinh học và cơ học để kiểm soát bệnh
Kiểm soát bệnh trong nuôi tôm đang chuyển sang sử dụng phương pháp sinh học và cơ học để giảm phụ thuộc vào kháng sinh. Việc sử dụng vi sinh vật có lợi như Bacillus và nấm men giúp ngăn ngừa mầm bệnh và cải thiện chất lượng nước. Các biện pháp cơ học như lọc sinh học, thay nước và làm sạch bùn đáy ao cũng góp phần tạo môi trường sạch sẽ, bền vững và giảm nguy cơ bệnh tật. Sự kết hợp này giúp nâng cao năng suất và chất lượng trong nuôi tôm.
4. Thách thức và triển vọng của công nghệ RAS trong nuôi tôm
Dù có nhiều lợi ích nhưng công nghệ này cũng phải đối mặt với một số thách thức. Một trong những khó khăn lớn là chi phí đầu tư ban đầu cao. Việc thiết lập một hệ thống RAS yêu cầu sự đầu tư lớn vào các thiết bị như bộ lọc, máy bơm, và hệ thống điều khiển chất lượng nước. Tuy nhiên, với xu hướng tăng trưởng mạnh mẽ của thị trường nuôi tôm và nhu cầu về các sản phẩm thủy sản bền vững, công nghệ này có triển vọng sẽ trở thành xu hướng chính trong tương lai.
5. Kết luận
Công nghệ RAS đang dần trở thành một giải pháp hiệu quả và bền vững cho ngành nuôi tôm, giúp giảm thiểu tác động đến môi trường và nâng cao hiệu quả sản xuất. Việc giảm thiểu sử dụng kháng sinh, tiết kiệm tài nguyên nước và giảm phát thải khí nhà kính là những lợi ích quan trọng mà công nghệ này mang lại. Hướng tới một nền nông nghiệp thủy sản bền vững, RAS không chỉ giúp bảo vệ môi trường mà còn đảm bảo sức khỏe cộng đồng và mang lại giá trị kinh tế lâu dài.
