Ngành nuôi trồng thủy hải sản đang trên đà phát triển mạnh mẽ, đóng góp quan trọng vào an ninh lương thực và phát triển kinh tế. Tuy nhiên, việc sử dụng hóa chất, kháng sinh và chế phẩm sinh học tràn lan để xử lý môi trường và kiểm soát dịch bệnh đang tiềm ẩn nhiều nguy cơ.
Sử dụng không đúng cách và lạm dụng các chất này có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho môi trường, ảnh hưởng đến sức khỏe con người và sự phát triển bền vững của ngành.
1. Tác hại của việc sử dụng kháng sinh bừa bãi trong chăn nuôi thủy sản
Việc sử dụng một lượng nhỏ chế phẩm sinh học và kháng sinh trong thức ăn và môi trường nuôi trồng có thể mang lại lợi ích nhất định như diệt khuẩn, hỗ trợ quản lý môi trường. Tuy nhiên, ẩn sau lợi ích tạm thời ấy là một vòng xoáy nguy hiểm nếu chúng ta lạm dụng những chất này.
Tác hại đầu tiên và rõ ràng nhất là ảnh hưởng trực tiếp đến vật nuôi. Kháng sinh không chỉ tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh mà còn tiêu diệt cả vi khuẩn có lợi, phá vỡ cân bằng hệ vi sinh đường ruột, dẫn đến rối loạn tiêu hóa, tiêu chảy và ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể của vật nuôi.
Nguy hiểm hơn, dư lượng kháng sinh tồn tại trong thịt ở nhiều mức độ khác nhau sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người tiêu dùng. Những biểu hiện ban đầu có thể là đau bụng, nhức đầu, dị ứng. Nguy hiểm hơn, các loại kháng sinh hóa học có thể dẫn đến nguy cơ ung thư cho người sử dụng.
Tác hại của việc lạm dụng kháng sinh và chế phẩm sinh học không chỉ dừng lại ở đó. Việc sử dụng bừa bãi những chất này sẽ góp phần tạo ra các chủng vi khuẩn kháng thuốc, làm giảm hiệu quả điều trị bệnh, gây khó khăn cho việc kiểm soát dịch bệnh trong tương lai.
Hơn nữa, việc tồn dư kháng sinh trong môi trường nước và đất sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến hệ sinh thái, gây ô nhiễm môi trường và ảnh hưởng đến sức khỏe của con người và các sinh vật khác.
2. Các biện pháp thay thế kháng sinh trong thủy sản
Nhận thức được tầm quan trọng của việc nuôi trồng thủy hải sản an toàn và bền vững, nhiều nhà khoa học và chuyên gia đã khuyến khích sử dụng các giải pháp thay thế thân thiện với môi trường và an toàn cho sức khỏe.
Một trong những giải pháp tiềm năng được đánh giá cao là sử dụng các loại thảo dược và nguyên liệu thức ăn chăn nuôi giúp tăng cường hệ miễn dịch và nâng cao sức đề kháng cho thủy hải sản.
2.1. Ưu điểm của việc sử dụng nguyên liệu thức ăn tăng cường hệ miễn dịch
Tăng cường sức đề kháng: Các nguyên liệu như Beta-Glucan, Immunevets, và nhiều loại thảo dược khác có khả năng kích thích hệ thống miễn dịch của thủy hải sản, giúp chúng chống lại các tác nhân gây bệnh hiệu quả hơn.
Giảm thiểu sử dụng hóa chất và kháng sinh: Việc sử dụng các nguyên liệu này giúp giảm bớt sự phụ thuộc vào hóa chất và kháng sinh, góp phần bảo vệ môi trường và sức khỏe con người.
Sử dụng thảo dược là một trong những biện pháp thay thế kháng sinh hữu hiệu
Nâng cao chất lượng sản phẩm: Thủy hải sản được nuôi trồng bằng thức ăn an toàn, có hệ miễn dịch tốt sẽ cho chất lượng thịt tốt hơn, đảm bảo an toàn cho người tiêu dùng.
Phát triển bền vững: Sử dụng các nguyên liệu thức ăn tăng cường hệ miễn dịch là một giải pháp lâu dài cho ngành nuôi trồng thủy hải sản, giúp bảo vệ môi trường và phát triển kinh tế bền vững.
2.2. Một số loại nguyên liệu thức ăn tăng cường hệ miễn dịch tiêu biểu
Beta-Glucan: Là một polysaccharide được tìm thấy trong nấm men và ngũ cốc, có khả năng kích thích hệ thống miễn dịch của thủy hải sản, giúp chống lại các vi khuẩn và virus gây bệnh.
Immunevets® là chế phẩm sinh học được ứng dụng công nghệ tách vách tế bào từ các chủng lợi khuẩn nhằm tăng cường hệ miễn dịch cho vật nuôi.
Các loại thảo dược: Nhiều loại thảo dược như mộc hoa trắng, diệp hạ châu, xuyên tâm liên, tỏi, gừng, nghệ, tía tô đất… có khả năng kháng khuẩn, chống viêm và tăng cường hệ miễn dịch cho thủy hải sản.
3. Biện pháp tăng cường sức đề kháng cho thủy sản để hạn chế dùng kháng sinh
3.1. Chọn giống khỏe mạnh, khởi đầu vững chắc
Giống khỏe mạnh, đồng đều, không dị tật, xây xát là nền tảng cho khả năng miễn dịch tốt và sinh trưởng nhanh. Lựa chọn cơ sở cung cấp giống uy tín, có giấy chứng nhận từ các viện nghiên cứu để đảm bảo chất lượng con giống.
3.2. Chăm sóc khoa học, bảo vệ sức khỏe toàn diện
Theo dõi sức khỏe vật nuôi thường xuyên, kiểm tra ao nuôi định kỳ để phát hiện sớm dấu hiệu bất thường. Áp dụng nguyên tắc “4 định” khi cho ăn: định chất lượng, định số lượng, định vị trí và định thời gian, đảm bảo cung cấp dinh dưỡng phù hợp.
3.3. Nuôi xen canh: Giải pháp sinh thái, hiệu quả
Nuôi xen canh các loài thủy sản khác nhau giúp tận dụng nguồn thức ăn thừa, hạn chế ô nhiễm môi trường nước. Hệ sinh thái đa dạng thúc đẩy sự phát triển cân bằng, giảm thiểu nguy cơ dịch bệnh.
3.4. Cải tạo và vệ sinh ao nuôi: Nền tảng cho môi trường an toàn
Cải tạo ao kỹ lưỡng trước khi thả nuôi, diệt khuẩn triệt để mầm bệnh từ vụ nuôi trước. Vét bùn ao, khử trùng nước và kiểm tra các chỉ tiêu môi trường đảm bảo nằm trong ngưỡng cho phép.
